Tiếp tục lấy ý kiến hoàn thiện quy hoạch hạ tầng phát triển điện lực quốc gia

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng phát biểu khai mạc Hội thảo

Nhằm hoàn thiện dự thảo trình Thủ tướng Chính phủ vào tháng 10/2020, ngày 28/9, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội thảo lần 2 Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021 - 2030 có xét đến năm 2045.

Theo Bộ Công Thương, hệ thống điện được vận hành ổn định, an toàn và tin cậy, đáp ứng tốt nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh, quốc phòng của đất nước. Cơ cấu nguồn theo chủ sở hữu khá đa dạng, có sự tham gia tích cực của các nhà đầu tư tư nhân. Chỉ số tiếp cận điện năng đã có bước tiến vượt bậc, trong vòng 5 năm (2013-2018) đã cải thiện 129 bậc, vươn lên vị trí 27/190 quốc gia và nền kinh tế vào năm 2019 và hiện đứng thứ 4 trong khu vực ASEAN. Thị trường phát điện cạnh tranh, bán buôn đã bước đầu hình thành và đang ngày càng hoàn thiện. Công tác bảo vệ môi trường được quan tâm hơn.

Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua ngành điện đối mặt với nhiều khó khăn lớn như nhu cầu điện đang tăng trưởng cao, sự phát triển của nguồn điện không cân đối với nhu cầu phụ tải giữa các vùng miền; hệ số đàn hồi điện/GDP còn ở mức cao; tình hình triển khai nhiều dự án nguồn điện lớn, đặc biệt là các dự án nhiệt điện than còn chậm tiến độ; các địa phương chủ yếu ủng hộ các nguồn điện lớn theo xu hướng xanh, sạch; sự phát triển nhanh của các nguồn năng lượng tái tạo khi có các cơ chế khuyến khích phát triển nhưng lưới điện chưa theo kịp dẫn tới thực tế công suất nguồn điện tại một số nơi còn dư thừa, chưa giải tỏa hết. Cơ chế giá điện chưa đáp ứng được yêu cầu, chưa thu hút được đầu tư, vấn đề bảo vệ môi trường vẫn đặt ra nhiều thách thức…

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, theo chương trình phát triển nguồn điện giai đoạn tới năm 2030, dự kiến tổng công suất nguồn điện tăng thêm so với năm 2020 khoảng gần 80.000 MW, trong đó các nguồn điện lớn (các nhà máy nhiệt điện than, khí và LNG dự kiến sẽ tăng thêm khoảng trên 30.000 MW, các nhà máy điện gió trên bờ và trên biển và điện mặt trời dự kiến tăng thêm khoảng gần 30.000 MW ). Phần lớn các nguồn điện này đều tập trung nằm xa trung tâm phụ tải, vì vậy, công tác phát triển lưới truyền tải để giải tỏa công suất các nguồn điện này đặt ra nhiều nội dung cần xem xét và nghiên cứu . Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng xu hướng truyền tải điện sẽ có nhiều thay đổi trong thời gian tới. Thay vì truyền tải điện từ miền Bắc vào miền Nam như trước đây, chiều truyền tải có xu hướng thay đổi dần theo chiều ngược lại. Chính vì vậy, việc phát triển hợp lý, hài hòa lưới điện truyền tải, đảm bảo vận hành ổn định hệ thống cần phải được nghiên cứu và xem xét cụ thể.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng chia sẻ, Chính phủ đã có chủ trương cụ thể về triển khai nhập khẩu điện từ các nước trong khu vực. Nhiều biên bản ghi nhớ đã được ký giữa Việt Nam và các nước láng giềng về khả năng nhập khẩu điện tới 2030. Tuy nhiên, quá trình triển khai nhập khẩu điện chưa đạt được kết quả như mong đợi, làm ảnh hưởng tới việc liên kết lưới điện. Do đó, trong Đề án lần này, vấn đề liên kết lưới điện đã được Bộ Công Thương nghiên cứu kỹ lưỡng và đề xuất các giải pháp triển khai nhằm hiện thực hóa các chủ trương liên kết lưới điện của Chính phủ.

Quy hoạch điện VIII là quy hoạch hạ tầng phát triển điện lực quốc gia có tính hệ thống rất cao, có sự gắn kết chặt chẽ với các quy hoạch ngành khác như ngành than, dầu khí, sử dụng tài nguyên, môi trường, năng lượng tái tạo, giao thông, kinh tế xã hội, không gian đô thị. Chính vì vậy, với mong muốn xây dựng được bản Quy hoạch điện VIII có hiệu quả, có tính khả thi khi đi đưa vào triển khai, thực hiện, đáp ứng sự mong mỏi của những cơ quan, tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực điện lực, cần thiết phải có những cơ chế, chính sách cụ thể và rất đặc thù để có thể triển khai thành công các dự án điện nhằm đảm bảo cung cấp điện ổn định và an toàn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới .

Thứ trưởng Bộ Công Thương khẳng định với tinh thần cầu thị, Bộ sẽ lắng nghe và tiếp thu các ý kiến đóng góp để sớm hoàn thiện Đề án Quy hoạch điện VIII với chất lượng tốt nhất trước khi báo cáo Chính phủ trong thời gian tới.

Hội thảo thu hút đông đảo các tổ chức, chuyên gia trong và ngoài nước

Theo kết quả nghiên cứu cũng cho thấy tốc độ tăng trưởng phụ tải giai đoạn 2021-2030 được dự báo vẫn ở mức cao, khoảng 8,6% giai đoạn 2021-2025 và 7,2% trong giai đoạn 2026-2030. Nhiều kịch bản phát triển nguồn điện đã được nghiên cứu, xem xét, phân tích thấu đáo. Kịch bản phát triển nguồn điện tối ưu là kịch bản đáp ứng các mục tiêu đề ra của Nghị quyết số 55, hướng tới thân thiện với môi trường và khai thác tối đa lợi ích từ các nguồn năng lượng tái tạo.

Dự kiến tới năm 2030, công suất đặt toàn hệ thống dự kiến đạt khoảng 138.000 MW và tới năm 2045 khoảng 302.000 MW, trong đó ưu tiên phát triển nguồn năng lượng tái tạo phù hợp với tiềm năng từng vùng/miền bảo đảm an toàn hệ thống; nhiệt điện than có xu hướng giảm dần, tăng nhanh nhiệt điện khí trong cơ cấu phát triển nguồn điện. Mức phát thải khí CO2 sẽ giảm dần, đáp ứng các chỉ tiêu mà Việt Nam đã kết kết với quốc tế.

Mặc dù vậy, thách thức đặt ra để có thể thực hiện tốt Quy hoạch điện VIII cũng rất lớn. Nhu cầu điện vẫn tăng trưởng với tốc độ cao nhưng các nguồn năng lượng sơ cấp ngày càng khan hiếm, để đảm bảo cung ứng điện tới năm 2030, Việt Nam dự kiến phải nhập khẩu khoảng 1,2 triệu tấn LNG, 35,1 triệu tấn than vào năm 2025 và tăng dần tới 8,5 triệu tấn LNG và 45 triệu tấn than vào năm 2030.

Nhu cầu vốn đầu tư hàng năm cho chương trình phát triển nguồn và lưới điện lên tới khoảng 13 tỷ USD/năm giai đoạn 2021-2030 trong khi yêu cầu ngày càng cao về môi trường của các tổ chức quốc tế trong việc xem xét các khoản tín dụng hỗ trợ phát triển nguồn và lưới điện cũng đặt ra nhiều áp lực và thách thức cho việc thực hiện thành công Quy hoạch điện VIII. Để giải quyết vấn đề này, nhiều cơ chế chính sách đã được đề xuất trong đó có cơ chế đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư các dự án điện, cơ chế xã hội hóa lưới điện truyền tải… để khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư, phát triển ngành điện.

Để đưa ra các giải pháp toàn diện, giải quyết vào tháo gỡ các nút thắt hiện nay trong phát triển điện lực trên cơ sở lấy ý kiến đóng góp của các tổ chức nghiên cứu, nhà khoa học, chuyên gia và cộng đồng... Bộ Công Thương tiếp tục tổ chức Hội thảo lần 2, trong đó, tập trung lấy ý kiến về quy hoạch lưới điện truyền tải, thuyết trình về các vấn đề kỹ thuật kinh tế, môi trường của các chương trình phát triển điện lực. Tổng kết các kết quả chính của Quy hoạch điện VIII; đề xuất các cơ chế và giải pháp thực hiện quy hoạch.