Bộ Tài chính cho biết, theo Luật thuế thuế thu nhập cá nhân hiện hành, cá nhân trước khi nộp thuế được trừ các khoản bảo hiểm bắt buộc, mức giảm trừ gia cảnh, các khoản từ thiện, nhân đạo, và một số khoản phụ cấp, trợ cấp. Tuy nhiên, mức giảm trừ gia cảnh được quy định từ năm 2020, bao gồm 11 triệu đồng/tháng đối với người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, đã không còn phù hợp với thực tiễn biến động kinh tế - xã hội hiện nay.
Báo cáo khảo sát mức sống dân cư năm 2023 của Tổng cục Thống kê cho thấy thu nhập bình quân đầu người tại Việt Nam đạt 4,96 triệu đồng/tháng. So sánh với mức giảm trừ gia cảnh hiện hành, mức giảm trừ này cao hơn 2,21 lần thu nhập bình quân, tương đương với thu nhập của nhóm 20% dân số giàu nhất.
Thời gian qua, có ý kiến cho rằng mức giảm trừ gia cảnh vẫn còn thấp. Ngược lại cũng có ý kiến rằng mức giảm trừ gia cảnh hiện nay không thấp khi so sánh với mặt bằng chung về mức sống, thu nhập của người dân hiện nay, có nhiều người lao động hiện đang có thu nhập chưa đến mức phải nộp thuế.
Ngoài ra, một số ý kiến cho rằng, cần quy định mức giảm trừ gia cảnh theo mức lương tối thiểu vùng, mức giảm trừ gia cảnh ở các đô thị, thành phố lớn cần phải cao hơn ở khu vực nông thôn, miền núi do chi phí đắt đỏ hơn; hoặc phải có chính sách thuế điều tiết cao hơn đối với cá nhân ở các đô thị, thành phố lớn để hạn chế nhập cư, di dân vào các đô thị lớn...
Bộ Tài chính lý giải, về bản chất, quy định về giảm trừ trước khi tính thuế đảm bảo nguyên tắc cá nhân cần phải có một mức thu nhập nhất định nhằm đáp ứng được nhu cầu thiết yếu của cuộc sống như: ăn, ở, đi lại, học tập, khám chữa bệnh..., vì thế, thu nhập trên ngưỡng này mới phải nộp thuế. Việc áp dụng các khoản giảm trừ còn hướng tới mục tiêu loại trừ các đối tượng có thu nhập thấp ra khỏi diện phải nộp thuế thuế thu nhập cá nhân.
Mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế, người phụ thuộc của người nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế thuế thu nhập cá nhân là mức cụ thể theo mặt bằng chung của xã hội, không phân biệt người có thu nhập cao hay thấp, với nhu cầu tiêu dùng khác nhau. Cá nhân có khó khăn do thiên tai, hoả hoạn, tai nạn, bệnh hiểm nghèo thì Luật thuế thuế thu nhập cá nhân đã có quy định giảm thuế cho các trường hợp này.
Tại dự thảo Tờ trình đề nghị xây dựng dự án Luật thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính nhận định, đối với nước ta, mức giảm trừ gia cảnh hiện hành được áp dụng từ năm 2020 đến nay nên cũng cần thiết phải rà soát, đánh giá lại để đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung phù hợp với các điều kiện mới. Mức giảm trừ gia cảnh cụ thể cần được nghiên cứu, tính toán một cách kỹ lưỡng, đảm bảo cho phù hợp với sự biến động của giá cả cũng như sự gia tăng mức sống dân cư trong giai đoạn vừa qua cũng như dự báo cho thời gian tới đây, đồng thời không làm giảm vai trò của chính sách thuế thuế thu nhập cá nhân trong hệ thống thuế.
Theo Bộ Tài chính, mức giảm trừ “quá cao” sẽ làm mờ vai trò của chính sách thuế thuế thu nhập cá nhân trong việc thực hiện các chức năng của sắc thuế này (đảm bảo công bằng xã hội và điều tiết thu nhập) và vô hình sẽ đưa chính sách thuế thuế thu nhập cá nhân trở lại “chính sách thuế đối với người có thu nhập cao” như giai đoạn trước đây. Đồng thời, có thể cân nhắc nghiên cứu phương án giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh để đảm bảo linh hoạt, chủ động điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong từng thời kỳ.
Một giái pháp khác được Bộ Tài chính đưa ra tại dự thảo Tờ trình đó là bổ sung các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo vào diện được giảm trừ khi tính thuế thu nhập cá nhân; nghiên cứu bổ sung các khoản giảm trừ đặc thù khác nhằm góp phần giảm gánh nặng thuế cho người nộp thuế.
Khẳng định cần thiết rà soát, nghiên cứu bổ sung các khoản giảm trừ đặc thù khác trước khi tính thuế cho cá nhân người nộp thuế, song theo Bộ Tài chính, phạm vi các khoản chi được giảm trừ, mức độ được giảm trừ đối với các khoản chi cần phải được cân nhắc, tính toán phù hợp để vừa đạt được mục tiêu đề ra nhưng cũng không làm giảm vai trò của chính sách thuế thu nhập cá nhân dưới phương diện là một công cụ điều tiết thu nhập, thực hiện phân phối lại.
