Trong những năm qua, thực hiện chủ trương của Đảng và Chính phủ về đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, phục vụ người dân và doanh nghiệp, thực hiện công khai, minh bạch hoạt động của các cơ quan nhà nước trên môi trường mạng, để đảm bảo các mục tiêu của Chính phủ, việc triển khai ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong ngành Tài chính đã tập trung vào mục tiêu cung cấp dịch vụ công trực tuyến cho người dân và doanh nghiệp trên cơ sở chuẩn hóa thủ tục hành chính, ứng dụng CNTT trong CCHC; Áp dụng nhiều hình thức hỗ trợ dịch vụ qua các thiết bị công nghệ tích hợp; Xây dựng hệ thống thông tin phục vụ chỉ đạo, điều hành cho lãnh đạo; cung cấp thông tin đa chiều, hỗ trợ phân tích, thống kê, dự báo: Xây dựng các kho dữ liệu chuẩn theo công nghệ hiện đại; Hệ thống thông tin quản lý Ngân sách và Kho bạc tích hợp (TABMIS), Quản lý thuế tập trung (TMS), Hệ thống tự động hóa thủ tục Hải quan và Hải quan một cửa Quốc gia (VNACCS/VCIS); Hệ thống trao đổi dữ liệu số ngành Tài chính (trung tâm trao đổi thông tin thu NSNN); Xây dựng hệ thống Quản lý nghiệp vụ Dữ trữ Quốc gia; Xây dựng các hệ thống ứng dụng quy mô lớn và các hệ thống CSDL cốt lõi, mang tính tích hợp cao của UBCKNN như Hệ thống cổng thông tin điện tử của UBCKNN (Portal); Hệ thống CBTT (IDS); Hệ thống giám sát giao dịch trên TTCK (MSS); Hệ thống CSDL quản lý CTCK (SCMS). Từng bước ứng dụng CNTT trong các lĩnh vực quản lý tài chính (giá, công sản, doanh nghiệp, bảo hiểm...) theo lộ trình cải cách và hiện đại hóa của các đơn vị chuyên môn...
Với những nỗ lực trong công tác CCHC, ứng dụng CNTT, Bộ Tài chính đã được các cơ quan, tổ chức, người dân và doanh nghiệp ghi nhận thông qua việc đánh giá các chỉ số, cụ thể: Từ năm 2014 đến năm 2019 (06 năm liên tiếp), Bộ Tài chính luôn được xếp trong nhóm 03 Bộ đứng đầu về Chỉ số CCHC, trong đó có 05 năm được đánh giá xếp thứ 2 trong nhóm các Bộ, ngành; 8 năm liên tiếp (từ 2013 - 2020) dẫn đầu bảng xếp hạng Vietnam ICT Index (chỉ số sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin) khối các bộ, ngành do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Hội Tin học Việt Nam đánh giá và công bố.
Hiện nay, ứng dụng CNTT và chuyển đổi số phục vụ công tác lãnh đạo, quản lí và điều hành những nhiệm vụ trọng yếu, đặc biệt là đối với các lĩnh vực NSNN, thuế, hải quan, kho bạc nhà nước…và các lĩnh vực khác đang được Bộ Tài chính tiếp tục coi là nhiệm vụ trọng tâm và triển khai mạnh mẽ, là xương sống xuyên xuốt trong quá trình lãnh đạo, điều hành của ngành Tài chính.
Trước mắt, ngành Tài chính từng bước triển khai ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và trợ lý ảo trong một số hoạt động nghiệp vụ chủ chốt và hoạt động chỉ đạo điều hành của ngành Tài chính, như: trong hoạt động điều hành, xây dựng, hoạch định, đánh giá chính sách của Bộ Tài chính; quản lý rủi ro trong lĩnh vực Thuế, Hải quan, kiểm soát chi NSNN, thị trường chứng khoán,…Thiết bị di động, robot, dữ liệu mạng xã hội, … được kết nối, dữ liệu được thu thập, phân tích và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ người quản lý, “cung cấp chủ động” các dịch vụ tài chính công mới cho người dân, doanh nghiệp theo mô hình cá nhân hóa trên nhiều kênh/phương tiện giao tiếp. Phấn đấu đến năm 2030 trí tuệ nhân tạo, trợ lý ảo trở thành phổ biến trong hoạt động điều hành, xây dựng, hoạch định, đánh giá chính sách của Bộ Tài chính và cung cấp dịch vụ tài chính số cho người dân, doanh nghiệp thông qua các kênh giao tiếp số được thực hiện bởi các ứng dụng trí tuệ nhân tạo,...
Sắp tới, Bộ Tài chính sẽ xây dựng chiến lược phát triển CNTT đến năm 2030. Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng có 6 vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, lựa chọn và triển khai theo đúng quy định của pháp luật trong thời gian tới gồm:
Thứ nhất, Hoàn thiện cơ sở pháp lý về quản lý thuế đối với thương mại điện tử;
Thứ hai, triển khai hóa đơn điện tử; xây dựng dữ liệu HĐĐT từ đó áp dụng trí tuệ nhân tạo phân tích hạn chế rủi ro, phát hiện gian lận trong nộp thuế, luân chuyển chứng từ qua trục kết nối liên thông.
Thứ ba, hỗ trợ cơ quan Hải quan xác định giá tính thuế, phân tích, quản lý rủi ro trong hoàn thuế, thanh tra, kiểm tra…
Thứ tư, quản lý, giám sát giao dịch chứng khoán và phòng chống tội phạm trên thị trường chứng khoán.
Thứ năm, xây dựng cơ sở dữ liệu ngành Tài chính, kết nối liên thông qua công nghệ Blockchain.
Thứ sáu, liên thông dữ liệu số; sử dụng trí tuệ nhân tạo nhằm phân tích những rủi ro trong công tác kiểm soát chi NSNN.
Hoài Thu-Văn phòng Bộ Tài chính
