Hơn 90% giao dịch được thực hiện trên kênh số
Là huyết mạch của nền kinh tế, ngành Ngân hàng có tác động đến hầu hết các lĩnh vực kinh tế và mọi mặt hoạt động của người dân, doanh nghiệp, tổ chức trong xã hội. Chuyển đổi số trong ngành Ngân hàng thời gian qua đã diễn ra mạnh mẽ, thúc đẩy đáng kể tiến trình chuyển đổi số quốc gia.
Cho đến nay, trên 90% giao dịch của các ngân hàng thương mại được thực hiện trên kênh số, hơn 55% nghiệp vụ ngân hàng được số hóa hoàn toàn và tỷ lệ khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán điện tử đạt 49%. Xu hướng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) chứng kiến sự bùng nổ với mức tăng trưởng ấn tượng trong năm 2023, đặc biệt là phương thức thanh toán qua QR Code (+242,46% về số lượng và 157,2% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022).
Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), số liệu 4 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm 2023 cho thấy, các chỉ số TTKDTM có mức tăng trưởng khá: Giao dịch TTKDTM tăng 57,11% về số lượng và 39,49% về giá trị; qua kênh Internet tăng 47,48% về số lượng và 30,20% về giá trị; qua kênh điện thoại di động đạt tăng 59,26% về số lượng và 35,91% về giá trị. Trong khi đó, giao dịch qua ATM tiếp tục giảm 14,15% về số lượng và giảm 7,84% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023, cho thấy xu hướng dịch chuyển từ thanh toán bằng tiền mặt sang TTKDTM.
Về cơ bản, “cách mạng số” đã và đang định hình một môi trường kinh doanh mới khác biệt đối với Ngành, đồng thời, đặt ra những thách thức trong bài toán chuyển đổi số an toàn của ngân hàng trước nguy cơ lừa đảo trực tuyến gia tăng, rủi ro lộ, lọt dữ liệu, tấn công an ninh mạng, nhất là khi xu hướng chuyển dịch mô hình kinh doanh từ đóng sang mở (Open Banking) đang nổi lên nhanh chóng.
Rủi ro tin tặc lừa tiền khách hàng
Đáng chú ý, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, ngành Ngân hàng đã chứng kiến tình trạng tấn công mạng, mất tiền trong tài khoản khách hàng và lừa đảo, chiếm đoạt tài sản “nóng” lên trong thời gian gần đây.
Theo khảo sát của Vietnam Report, rủi ro công nghệ, bao gồm mất an ninh thông tin, rò rỉ dữ liệu, cùng với gian lận tài chính được nhận định là thách thức ngày càng nghiêm trọng, với tỷ lệ số ngân hàng quan ngại về vấn đề này tăng lên mạnh mẽ so với kết quả khảo sát năm 2023 (từ 28,6% lên 64,5%).
Trong thời đại số hóa, khi các phương thức, thủ đoạn của tin tặc trở nên tinh vi hơn nhờ các công nghệ cao, việc thiết lập lớp phòng thủ trước các cuộc tấn công cũng ngày càng trở nên khó khăn. Tin tặc thường tấn công từ phía người dùng, với hình thức phổ biến là giả mạo cơ quan chức năng hoặc lừa tải ứng dụng bằng những chiêu trò thao túng tâm lý khách hàng.
Trong khi đó, các ngân hàng đang phải đối mặt với những thách thức không chỉ trong việc bảo vệ thông tin người dùng và hệ thống tài chính mà còn trong việc duy trì lòng tin của khách hàng và các bên liên quan, khi một số vụ việc “bốc hơi” tiền trong tài khoản của khách hàng thời gian qua chứng kiến vi phạm tiêu cực của chính cá nhân cán bộ ngân hàng.
Nguyên nhân của các sự việc xảy ra có thể đến từ cả phía khách hàng và ngân hàng, nhưng đều sẽ ảnh hưởng tới tâm lý chung của những khách hàng còn lại về chất lượng dịch vụ, mức độ an tâm đối với tài sản được gửi tại ngân hàng.
Những mối đe dọa tiềm ẩn từ các cuộc tấn công mạng và các hoạt động tội phạm tài chính cũng ảnh hưởng đến góc nhìn của của khách hàng khi đánh giá về các ngân hàng. Khảo sát người tiêu dùng được Vietnam Report tiến hành vào tháng 5/2024 cho thấy giao dịch an toàn, bảo mật duy trì vị trí thứ hai trong số các tiêu chí được quan tâm nhất khi lựa chọn dịch vụ của một ngân hàng.
Việc xử lý dữ liệu khách hàng một cách an toàn và bảo mật với tỷ lệ bình chọn đạt 82,6% (tăng thêm 4,7 điểm phần trăm so với kết quả khảo sát năm 2023) đã vươn lên thành yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến uy tín của ngân hàng.
Như vậy, đầu tư nhiều hơn vào công nghệ bảo mật, nâng cao năng lực giám sát và quản lý rủi ro để ngăn chặn và ứng phó kịp thời với các mối đe dọa an ninh mạng và tội phạm tài chính sẽ là hành động cấp thiết mà ngân hàng cần thực hiện để khẳng định uy tín trước khách hàng, củng cố vị thế trên thị trường.
Theo Vietnam Report, các ngân hàng cần đẩy mạnh hợp tác với các cơ quan chức năng và tổ chức quốc tế, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an trong công tác phòng chống tội phạm, triển khai hiệu quả các nhiệm vụ tại Quyết định số 06/QĐ-TTg, ứng dụng dữ liệu dân cư để làm sạch dữ liệu, định danh và xác thực thông tin khách hàng, hỗ trợ hoạt động cho vay tiêu dùng qua kênh điện tử, bảo lãnh điện tử, góp phần đảm bảo an toàn hoạt động ngân hàng.
